Những điều cần biết về men tiêu hóa cho trẻ

Men tiêu hóa thì chắc hẳn bà mẹ nào cũng quen thuộc nhưng lại ít người biết rằng, men tiêu hóa và men vi sinh là hai chế phẩm hoàn toàn khác hẳn nhau về bản chất, nhưng do thói quen và sự tắc trách của một số nhà sản xuất hay cán bộ Y tế mà chúng hay được gọi dưới cái tên chung là men tiêu hóa. Sau đây thầy Lê Trọng Phương – Trưởng khoa Dược Cao đẳng Dược Hà Nội – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur sẽ phân tích cho các mẹ hiểu rõ về bản chất của men tiêu hóa.

Men tiêu hóa là gì?

Về bản chất men là những protein có tác dụng xúc tác một số phản ứng hóa học, những phản ứng này bản thân nó không tiến hành hoặc tiến hành rất chậm nếu không có sự hỗ trợ của men. Men tiêu hóa (enzym) do cơ thể (chủ yếu từ ống và tuyến tiêu hóa) tiết ra để tiêu hóa thức ăn (cắt nhỏ thức ăn thành những phần tử nhỏ để hấp thu vào máu). Có thể nhận dạng một số men tiêu hóa quan trọng như:

• Men amylase của tuyến nước bọt có tác dụng giúp phân giải tinh bột đã nấu chín.
• Acid clohydric (HCl) và các men pepsin, lipase của dạ dày. Các men này có tác dụng làm mềm thức ăn, phân cắt các sợi collagen, phân cắt chất đạm thành những chuỗi polypeptid ngắn, tuy nhiên, men pepsin của dạ dày chỉ có tác dụng tiêu hóa được 10 đến 20% chất đạm của thức ăn. Còn men lipase của dạ dày có tác dụng rất yếu, nó chỉ tiêu hóa được dạng chất béo đã được nhũ tương hóa (chất béo trong sữa, trứng).
• Các men của dịch tụy là quan trọng nhất bao gồm: men amylase có tác dụng tiêu hóa tinh bột mạnh hơn nhiều lần so với men amylase của nước bọt. Men tiêu hóa chất đạm của tụy bao gồm: trypsin, carboxypolypeptidase, chymotrypsin dưới tác dụng của chúng, chất đạm sẽ được phân giải thành các đoạn acid amin đơn giản hơn. Men tiêu hóa mỡ của tụy là các men lipase (sau khi mỡ được nhũ tương hóa nhờ muối mật), dưới tác dụng của nó, phần lớn mỡ của thức ăn sẽ được tiêu hóa. Gan bài tiết ra acid mật và muối mật, đóng vai trò quan trọng trong việc hòa tan các chất mỡ, tạo điều kiện cho các men lipase tiêu hóa mỡ hoạt động.

Những điều cần biết về men vi sinh:

Hệ vi sinh đóng vai trò cực kỳ quan trọng ở đường tiêu hóa, đặc biệt là hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ. Một số vi sinh có ích cần thiết cho hệ tiêu hóa mà các mẹ nên biết là:

• Lactobacillus sporogenes là một trong các vi sinh sản xuất ra acid lactic, acid hoá đường ruột và ngăn ngừa hữu hiệu sự phát triển của các vi khuẩn gây thối rữa.
• Bacillus subtilis là vi sinh sản xuất ra men amylase, xúc tác cho phản ứng thuỷ phân các liên kết a – 1,4 glucosid của các polysaccharid như tinh bột, glycogen.
• Men bia thuộc họ saccharomycetaceae, thường được chế dưới dạng khô nhằm tránh sự phân hủy  các vitamin.
• Men bia khô có chứa các vitamin B1, B2, B6, B5, B12, acid aminobenzoic, PP, biotin, acid folic, và isonitol. Đây là nguồn rất giàu vitamin và dưỡng chất, được dùng trong phòng và điều trị thiếu vitamin và suy dinh dưỡng.
• Clostridium butyricum là vi sinh có tác dụng lên men butyric. Chúng đồng hoá được nitơ trong các hợp chất phức tạp như acid amin, peptid, protein… Ngoài ra, chúng còn lên men được các loại đường, tinh bột, dextrin, pectin…

Ngày nay, nhờ sự phát triển của công nghiệp Dược, các công ty Dược đã sản xuất ra các chế phẩm vi sinh (men vi sinh) cũng hỗ trợ tiêu hóa, còn gọi là probiotic, tùy thuộc vào từng loại sản phẩm mà trong thành phần sẽ có một hoặc nhiều các vi khuẩn trên và các bà mẹ thường lạm dụng loại men vi sinh này.

Những lưu ý khi sử dụng men tiêu hóa và men vi sinh

Theo lời thầy Lê Trọng Phương, việc sử dụng loại men tiêu hoá nào, số lượng, liều lượng bao nhiêu, dùng vào khi nào… cần do thầy thuốc chỉ định và theo dõi sau khi thăm khám cụ thể, các mẹ không được tự ý lam dụng theo ý mình.

Một cơ thể bình thường có sự phối hợp chặt chẽ giữa các men tiêu hóa từ miệng đến ruột non. Nếu các tuyến tiêu hóa bị tổn thương hoặc giảm bài tiết (do tiêu chảy kéo dài, suy dinh dưỡng nặng,..), cơ thể sẽ thiếu các men tiêu hóa. Trong trường hợp này, bên cạnh việc cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng qua khẩu phần ăn, trẻ nhỏ cần cung cấp thêm một số men tiêu hóa của tụy.

Loại trừ trường hợp trẻ bị tổn thương tuyến tiêu hóa bẩm sinh, chỉ nên cho trẻ dùng men tiêu hóa từng đợt 1-2 tuần, không nên dùng kéo dài; nếu không sẽ làm các tuyến tiêu hóa bị ức chế, giảm bài tiết và dẫn đến teo. Đối với những trẻ bình thường có biểu hiện chán ăn, cần tìm hiểu nguyên nhân để khắc phục, không nên dùng men tiêu hóa dưới dạng thuốc vì ít có tác dụng, trường hợp cần dùng phải tuân theo sự chỉ định của thầy thuốc.

Nguồn: Trường Cao đẳng Y Dược Yên Bái