Những vị thuốc và bài thuốc đông y điều trị viêm mũi dị ứng

Thuốc Đông y ngày càng được ưa chuộng trong điều trị viêm mũi dị ứng nhờ hiệu quả, an toàn và ít tác dụng phụ, với các vị thuốc được kê tùy theo từng thể trạng và tình trạng bệnh.

• Củ Dòm – “dược liệu vàng” cho bệnh xương khớp
• Uy linh tiên (dây ruột gà): Vị thuốc điều trị đau nhức gân xương

Dưới đây bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ một số vị thuốc và bài thuốc Đông y có tác dụng điều trị viêm mũi dị ứng.

Viêm mũi dị ứng theo y học cổ truyền

Trong Y học cổ truyền (YHCT), viêm mũi dị ứng không được gọi bằng một tên riêng mà được mô tả qua các triệu chứng đặc trưng như Tỵ uyên (mũi bệnh mãn tính kéo dài), Tỵ cừu (chảy nước mũi), Tỵ tắc (nghẹt mũi). Nguyên nhân gây bệnh thường do ngoại tà (phong hàn) xâm nhập kết hợp với sự suy yếu chức năng tạng phủ, đặc biệt là Phế và Tỳ, dẫn đến sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể. Vì vậy, nguyên tắc điều trị viêm mũi dị ứng bằng Đông y bao gồm:

• Bồi bổ chính khí, nâng cao chức năng tạng phủ (nhất là Phế, Tỳ), cân bằng âm dương, lưu thông khí huyết.
• Khu phong tán hàn để đẩy ngoại tà ra ngoài, thông khiếu trừ đàm, thanh nhiệt giải độc, kháng viêm và kháng khuẩn để cải thiện tình trạng viêm nhiễm.

Viêm mũi dị ứng trong y học cổ truyền không chỉ là vấn đề về triệu chứng mà còn phản ánh sự mất cân bằng trong cơ thể, và việc điều trị cần hướng đến việc phục hồi sự hài hòa này để đạt được hiệu quả lâu dài và bền vững.

Các vị thuốc đông y điều trị viêm mũi dị ứng

Có nhiều vị thuốc Đông y có tác dụng hiệu quả trong việc điều trị viêm mũi dị ứng, điển hình là:

Kinh Giới: Kinh giới, hay còn gọi là bạch tô, khương giới, là một vị thuốc có tính ôn, quy vào kinh Can và Phế. Kinh giới có tác dụng giải biểu, khu phong, tuyên độc, điều trị các bệnh liên quan đến cảm mạo phong hàn, phong nhiệt, cũng như bệnh lý dị ứng.

Cách dùng:

• Kinh giới có thể ăn sống, làm salad, hoặc dùng làm gia vị trong các món ăn hàng ngày.
• Hãm 10–15g lá tươi để uống nước mỗi ngày.
• Sắc kết hợp với các vị thuốc khác như Kinh giới 12g, Ngũ sắc 8g, Lá cối xay 12g, Bạc hà 12g, Húng quế 8g. Uống chia thành hai lần sau bữa ăn.

Tía Tô: Tía tô có vị cay, tính ấm, tác dụng phát tán phong hàn, lý khí khoan hung. Tía tô được sử dụng để điều trị viêm mũi dị ứng, hen suyễn, ho, và tê thấp.

Cách dùng:

• Tía tô có thể ăn sống, làm salad, hoặc gia vị trong các món súp, cháo.
• Hãm 10–15g lá tía tô để uống trà mỗi ngày, có thể thêm 1–2 lát gừng để tăng tác dụng làm ấm cơ thể.
• Thuốc xông mũi: Tía tô 10–15g, Hương nhu 10g, Hoắc hương 10g. Đun sôi rồi xông hơi mũi trong 10–15 phút.

Tân Di: Tân di có vị cay, tính ôn, giúp thông khiếu, tán phong hàn, tiêu viêm và giảm nghẹt mũi. Tân di chứa nhiều tinh dầu cineol, giúp kháng viêm và kháng khuẩn hiệu quả.

Cách dùng:

• Dùng 6–12g sắc nước uống hoặc tán bột trộn mật ong uống mỗi ngày.

Ké Đầu Ngựa: Ké đầu ngựa hay còn gọi là thương nhĩ tử, có vị cay, đắng, tính ấm, tác dụng phát tán phong hàn, giảm đau và điều trị các bệnh viêm mũi xoang, viêm mũi dị ứng, ho.

Cách dùng:

• Tán bột: Dùng lượng thích hợp, sao thơm rồi tán thành bột mịn. Uống mỗi ngày 3g, chia làm 3 lần trong 2 tuần.
• Sắc thuốc: Bài thuốc Thương nhĩ tán gồm ké đầu ngựa 8g, tân di 15g, bạch chỉ 30g. Sắc uống ngày 1 thang, chia sáng tối.

Cây Cóc Mẳn: Cóc mẳn là vị thuốc có tác dụng đẩy lùi ngoại tà phong hàn thấp và nâng cao chính khí cơ thể, thích hợp cho các trường hợp cảm mạo, hen suyễn, ho, viêm họng và viêm mũi dị ứng.

Cách dùng:

• Vò nát cóc mẳn tươi và hít vào để gây hắt hơi. Thực hiện 2–3 lần/ngày.
• Sắc cóc mẳn và tân di hoa lấy nước nhỏ mũi mỗi ngày 3–4 lần.

Những vị thuốc Đông y này không chỉ giúp giảm nhẹ triệu chứng viêm mũi dị ứng mà còn hỗ trợ cải thiện sức khỏe tổng thể, tăng cường miễn dịch và ngăn ngừa bệnh tái phát, mang lại giải pháp an toàn và hiệu quả cho người bệnh.

Một số bài thuốc y học cổ truyền điều trị viêm mũi dị ứng

Bên cạnh các vị thuốc, các bài thuốc Đông y cũng mang lại hiệu quả tốt trong việc giảm triệu chứng viêm mũi dị ứng, tăng cường miễn dịch và giảm nguy cơ tái phát. Dưới đây là một số bài thuốc tham khảo:

• Bài ngọc bình phong tán kết hợp quế chi thang: Thành phần: Hoàng kỳ 16g, phòng phong 6g, bạch truật 8g, quế chi 8g, bạch thược 12g, gừng 2g, đại táo 6g. Cách dùng: Sắc tất cả các vị thuốc uống ngày 1 thang, chia sáng chiều. Có thể gia giảm theo triệu chứng bệnh.
• Bài thương nhĩ tử tán: Thành phần: Thương nhĩ tử 7g, tân di 15g, bạch chỉ 30g, bạc hà 1.5g. Cách dùng: Sấy hoặc phơi khô, tán bột mịn uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 6g hoặc sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần.
• Bài tiểu thanh long thang: Thành phần: Ma hoàng 12g, quế chi 12g, bán hạ 12g, tế tân 6g, bạch thược 12g, can khương 12g, cam thảo 6g, ngũ vị 6g. Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, chia làm 3 lần uống.
• Bài thuốc xông mũi: Thành phần: Tân di 10g, bạc hà 5g, kinh giới 6g, lá bưởi 10g, gừng 3 lát. Cách dùng: Đun sôi với 1 lít nước, xông mũi trong 10–15 phút, thực hiện 2–3 lần/tuần.

Các bài thuốc y học cổ truyền này không chỉ giúp giảm triệu chứng viêm mũi dị ứng mà còn hỗ trợ cân bằng cơ thể, nâng cao sức đề kháng, từ đó giúp người bệnh phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả tình trạng bệnh.

Lưu ý khi sử dụng thuốc đông y điều trị viêm mũi dị ứng

Mặc dù thuốc Đông y an toàn và ít tác dụng phụ, bạn vẫn cần lưu ý những điểm sau khi sử dụng:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Tuân thủ đúng liều lượng và không tự ý phối hợp thuốc.
• Hiệu quả của thuốc Đông y thường chậm, nên kiên trì sử dụng ít nhất 1–2 tuần.
• Kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý, tập thể dục, và lối sống lành mạnh.
• Tránh các yếu tố kích ứng như phấn hoa, lông động vật, bụi…

Bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y Sài Gòn lưu ý viêm mũi dị ứng không nguy hiểm nhưng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Sử dụng các bài thuốc Đông y không chỉ giúp cải thiện triệu chứng mà còn tăng cường miễn dịch, giảm tái phát bệnh. Chọn lựa đúng vị thuốc và kết hợp với lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh hiệu quả.