Thuốc co mạch có nên sử dụng thường xuyên hay không?

Thuốc co mạch là một nhóm thuốc phổ biến được sử dụng trong nhiều trường hợp y khoa, từ điều trị hạ huyết áp, giảm xung huyết mũi, đến hỗ trợ cấp cứu y tế. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc này có nên diễn ra thường xuyên hay không lại là một vấn đề cần được xem xét cẩn thận.

Thuốc co mạch có nên sử dụng thường xuyên hay không?

 Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tác dụng, nguy cơ, và những lưu ý khi sử dụng thuốc co mạch mà Dược sĩ các trường Cao đẳng Dược Hà Nội chia sẻ tới bạn đọc.

Thuốc co mạch là gì?

Thuốc co mạch là các loại dược phẩm có tác dụng làm co các mạch máu, đặc biệt là các tiểu động mạch và mao mạch. Tác dụng này làm giảm lượng máu chảy qua mạch và tăng áp lực trong lòng mạch, từ đó giúp cải thiện các tình trạng như:

1. Tăng huyết áp trong cấp cứu: Thuốc được sử dụng khi bệnh nhân bị sốc hoặc tụt huyết áp nghiêm trọng.
2. Giảm xung huyết mũi: Một số thuốc co mạch dạng xịt hoặc nhỏ mũi giúp giảm sưng viêm ở niêm mạc mũi, tạo cảm giác thông thoáng.
3. Kiểm soát chảy máu: Thuốc được sử dụng trong phẫu thuật hoặc cấp cứu để làm giảm mất máu.

Các loại thuốc co mạch phổ biến

Thuốc co mạch thường gặp bao gồm:

• Phenylephrine: Thường có trong thuốc xịt mũi hoặc thuốc giảm nghẹt mũi.
• Norepinephrine (noradrenaline): Được dùng trong cấp cứu để tăng huyết áp.
• Ephedrine: Thường dùng trong các trường hợp hạ huyết áp nhẹ hoặc hỗ trợ tuần hoàn.
• Oxymetazoline và Xylometazoline: Các hoạt chất có mặt trong thuốc xịt hoặc nhỏ mũi.

Thuốc co mạch có nên sử dụng thường xuyên?

Mặc dù thuốc co mạch có tác dụng nhanh và hiệu quả trong nhiều trường hợp, việc sử dụng thường xuyên không được khuyến khích vì những lý do sau:

1. Nguy cơ gây lệ thuộc thuốc

Khi sử dụng thuốc co mạch dạng xịt hoặc nhỏ mũi trong thời gian dài (quá 5-7 ngày), người dùng có thể bị lệ thuộc thuốc. Điều này thường gặp ở các thuốc xịt mũi như oxymetazoline hoặc xylometazoline, khiến niêm mạc mũi bị sưng tấy trở lại ngay sau khi ngừng thuốc. Tình trạng này được gọi là viêm mũi do thuốc (rhinitis medicamentosa).

2. Tác dụng phụ nguy hiểm

• Tăng huyết áp: Thuốc co mạch làm tăng áp lực trong lòng mạch, gây nguy cơ cao cho những người mắc bệnh tăng huyết áp hoặc bệnh tim mạch.
• Rối loạn tuần hoàn: Việc co mạch kéo dài có thể làm giảm lượng máu cung cấp đến các mô, gây thiếu oxy và tổn thương tế bào.
• Kích thích thần kinh: Một số thuốc co mạch như ephedrine có thể gây kích thích hệ thần kinh trung ương, làm người dùng cảm thấy bồn chồn, mất ngủ hoặc nhức đầu.

3. Giảm hiệu quả điều trị lâu dài

Sử dụng thuốc co mạch thường xuyên có thể làm giảm hiệu quả điều trị, do cơ thể thích nghi với thuốc và đòi hỏi liều cao hơn để đạt được tác dụng mong muốn. Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ mà còn làm việc điều trị trở nên khó khăn hơn.

Khi nào nên sử dụng thuốc co mạch?

Dược sĩ Cao đẳng Dược chia sẻ: Thuốc co mạch nên được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ và chỉ trong những trường hợp cần thiết, như:

• Tụt huyết áp đột ngột trong cấp cứu.
• Nghẹt mũi nghiêm trọng ảnh hưởng đến sinh hoạt và giấc ngủ, nhưng không nên dùng quá 5 ngày liên tiếp.
• Hỗ trợ kiểm soát chảy máu trong các ca phẫu thuật hoặc chấn thương nặng.

Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur đào tạo Dược sĩ Cao đẳng Dược 

Các biện pháp thay thế thuốc co mạch

Để tránh lạm dụng thuốc tây y co mạch, có thể cân nhắc một số biện pháp thay thế hoặc hỗ trợ như sau:

• Xử lý nghẹt mũi
  • Sử dụng nước muối sinh lý để rửa mũi.
  • Duy trì độ ẩm không khí trong phòng, đặc biệt vào mùa khô hoặc khi sử dụng điều hòa.
  • Xông hơi với tinh dầu như bạc hà hoặc khuynh diệp để giảm sưng niêm mạc mũi.
• Cải thiện tuần hoàn máu tự nhiên
  • Vận động thể chất thường xuyên để kích thích tuần hoàn máu.
  • Bổ sung chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa như vitamin C, E để bảo vệ mạch máu.
• Điều trị nguyên nhân gốc
  Nếu nghẹt mũi hoặc các vấn đề tuần hoàn máu kéo dài, cần điều trị dứt điểm các nguyên nhân gốc rễ như viêm xoang, dị ứng, hoặc bệnh lý mạch máu.

Lời khuyên khi sử dụng thuốc co mạch

• Luôn tuân thủ liều lượng: Chỉ sử dụng thuốc đúng liều lượng và thời gian được hướng dẫn trên nhãn thuốc hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
• Không tự ý kéo dài thời gian sử dụng: Nếu triệu chứng không giảm sau vài ngày, hãy đến gặp bác sĩ thay vì tự ý sử dụng thuốc kéo dài.
• Theo dõi tác dụng phụ: Nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như tăng huyết áp, đau đầu, hoặc khó thở, cần ngừng thuốc ngay và liên hệ với bác sĩ.
• Tránh sử dụng cho trẻ nhỏ: Một số thuốc co mạch có thể không phù hợp với trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 6 tuổi, do nguy cơ gây tác dụng phụ nghiêm trọng.

Nguồn: thaythuoc.edu.vn