Cập nhật hướng dẫn sử dụng thuốc bởi các Thầy Thuốc
Tiêu chảy, được định nghĩa là tình trạng đi đại tiện phân lỏng trên 3 lần mỗi ngày, là một vấn đề sức khỏe phổ biến. Mặc dù có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả bằng Đông y cho các trường hợp nhẹ, nhưng việc thăm khám và điều trị y học hiện đại tại bệnh viện là vô cùng cần thiết.
Dấu hiệu tiêu chảy cấp do thấp nhiệt (nhiễm trùng)
Theo chuyên gia từ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn khi bị tiêu chảy cấp tính do vi trùng, vi khuẩn (thấp nhiệt), người bệnh thường có các triệu chứng đặc trưng như: đau quặn bụng, phân lỏng có mùi nặng và màu vàng sẫm, hậu môn nóng rát. Kèm theo đó là sốt, nước tiểu vàng đậm, cơ thể mệt mỏi, vật vã, khát nước dữ dội và đôi khi nôn mửa.
Các nguyên nhân gây tiêu chảy theo quan điểm Đông y
Trong Đông y, nguyên nhân gây tiêu chảy được phân loại thành ba nhóm chính: ngoại nhân, nội nhân và bất nội ngoại nhân.
– Do ngoại tà xâm nhập: Chủ yếu là do Thấp tà làm tổn thương Tỳ vị, khiến chức năng vận hóa rối loạn. Tỳ vị mất khả năng phân biệt thanh trọc và thăng giáng thất thường, dẫn đến tiêu chảy.
– Do thương thực (ăn uống): Khi ăn uống không điều độ, thực phẩm đình trệ trong cơ thể, hoặc tiêu thụ quá nhiều đồ béo, bổ, thức ăn sống lạnh, hư hỏng… sẽ ảnh hưởng đến chức năng vận hóa của Tỳ vị, gây ra tiêu chảy.
– Do Tỳ vị hư hàn: Tỳ vị suy yếu, mất chức năng vận chuyển, khiến thức ăn bị đình trệ. Tỳ khí hạ hãm, không thăng lên được, gây ra tình trạng tiêu chảy.
– Do Thận dương hư: Tiêu chảy kéo dài không được điều trị có thể làm tổn thương Thận dương. Thận không còn khả năng làm ấm Tỳ dương, dẫn đến Tỳ vị không vận hóa được thủy cốc, sinh ra âm hàn và gây tiêu chảy dai dẳng.
– Do tình chí thất điều (stress, căng thẳng): Căng thẳng, lo âu kéo dài khiến Can khí uất kết, Can mộc khắc Tỳ thổ, hoặc Tỳ khí vốn yếu bị Can khí xâm phạm, gây rối loạn vận hóa và dẫn đến tiêu chảy.
Các bài thuốc Đông y hỗ trợ điều trị tiêu chảy
Dưới đây là một số bài thuốc dân gian được sử dụng trong Đông y để hỗ trợ điều trị tiêu chảy cấp tính đơn thuần. Bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi áp dụng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
– Sắn dây, cam thảo và mã đề:
Nguyên liệu: 50g sắn dây, 20g cam thảo dây, 20g mã đề.
Cách dùng: Rửa sạch, sắc với 400ml nước đến khi còn một nửa. Người lớn uống 2 lần/ngày, trẻ em 3-4 lần/ngày.
– Sắn dây, kim ngân hoa, rau má, hậu phác:
Nguyên liệu: Sắn dây, kim ngân hoa, rau má, hậu phác (mỗi vị 12g); mã đề, cam thảo dây, hoàng liên (mỗi vị 10g).
Cách dùng: Rửa sạch, sắc với 500ml nước đến khi còn một nửa. Người lớn uống 2-3 lần/ngày.
– Chuối tiêu xanh (cho trẻ em):
Cách dùng: Gọt bỏ vỏ xanh bên ngoài, xay nhuyễn ruột chuối rồi nấu cùng cháo cho trẻ ăn.
– Búp ổi non:
Cách dùng: Hái vài búp ổi non, rửa sạch và sắc lấy nước uống.
– Gừng tươi và trà khô:
Nguyên liệu: 100g gừng tươi (gọt vỏ, rửa sạch), một ít trà khô, 15ml giấm gạo.
Cách dùng: Đun gừng và trà khô với 800ml nước cho đến khi còn khoảng 600ml. Thêm giấm gạo rồi tắt bếp. Người lớn uống 3 lần/ngày.
– Hương nhu, mã đề, hoắc hương, mộc thông:
Nguyên liệu: Hương nhu, hoắc hương, mộc thông (mỗi vị 20g); cúc tần 28g.
Cách dùng: Sắc uống. Bài thuốc này đặc biệt hiệu quả cho các trường hợp tiêu chảy kèm nóng trong, khát nước, tiểu vàng.
Hỗn hợp rau má, lá mơ, búp ổi, mã đề, sắn dây, bạch biển đậu:
Nguyên liệu: Rau má tươi, lá mơ tươi (mỗi loại 200g); búp ổi, mã đề tươi, sắn dây (mỗi loại 50g); bạch biển đậu 40g.
Cách dùng: Rau má, mã đề, lá mơ rửa sạch, ép lấy nước, sấy khô thành bột. Sắn dây, bạch biển đậu sao vàng, tán mịn. Búp ổi sao sơ, sấy giòn, tán mịn. Trộn đều các loại bột và bảo quản kín. Người lớn dùng 1-2 thìa cà phê/lần, trẻ em 1/2-1 thìa cà phê/lần, pha với nước đun sôi để nguội.
Kết hợp châm cứu trong điều trị
Bên cạnh việc sử dụng thuốc, người bệnh có thể kết hợp châm cứu hoặc day ấn các huyệt như: Đại trường du, Nội đình, Hợp cốc, Âm lăng tuyền, Quan nguyên, Khúc trì và Túc tam lý. Việc này có thể hỗ trợ tăng cường hiệu quả điều trị.
Lời khuyên quan trọng
Dù y học hiện đại phát triển mạnh mẽ, giá trị của Đông y trong chăm sóc sức khỏe vẫn được công nhận. Tuy nhiên, bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y đa khoa lưu ý thông tin về các bài thuốc Đông y trên mạng có thể không hoàn toàn chính xác. Khi bị tiêu chảy hoặc bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, điều quan trọng là bạn nên tìm đến các cơ sở y tế uy tín, dù là Tây y hay Đông y, để được thăm khám, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị phù hợp nhất.
