Vị thuốc đông y Ngưu tất được dân gian sử dụng rộng rãi và là vị thuốc truyền thống. Trong Y học cổ truyền vị thuốc này có tác dụng rất tốt trong việc phá huyết, mạnh gân cốt, hành ứ, lợi tiểu, bổ can thận, chữa viêm khớp, đau bụng kinh,…
- Vị thuốc đông y Thiên niên kiện điều trị bệnh xương khớp
- Vị thuốc đông y lá Xương Sông có nhiều tác dụng cực tốt cho sức khỏe
- Bài thuốc đông y trị bệnh hiệu quả từ thảo dược bồ công anh
Hình ảnh cây ngưu tất
Tìm hiểu vị thuốc Ngưu tất là gì?
Theo các giảng viên Trung cấp Y học cổ truyền Ngưu tất thường được gọi với các tên gọi khác như: ngưu tịch, bách bội, cỏ xước, xuyên ngưu tất, hoài ngưu tất, cỏ xước hai răng, ngưu kinh. Có tên khoa học Achyranthes bidentata Blume thuộc họ dền (Amaranthaceae).
Hiện nay có 2 loại ngưu tất: ngưu tất bắc là loại chúng ta đang tìm hiểu trong bài viết này và ngưu tất nam chính là phần rễ của cây cỏ xước.
Các thành phần hóa học chứa trong thảo dược bao gồm: 4,04% saponin và các chất xuất hiện sau khi quá trình thủy phân của 1 chất saponin xảy ra đó chính là glucose, axit oleanolic, rhamnose, galactose.
Ngoài ra, rễ còn chứa muối kali, inokosteron, ecdysteron. Bên cạnh đó còn có peptid – polysaccharid bao gồm serin, glycin, axit aspartic, axit glutamic giúp tốt cho hệ miễn dịch.
Rễ ngưu tất được phơi khô làm thuốc chữa bệnh
Ngưu tất có tác dụng gì?
Ngưu tất có hoạt chất saponin giúp hạ cholesterol máu, giảm huyết áp. Ngoài ra còn được thí nghiệm trên chuột – một loài động vật có bộ gen giống tới 90% với con người và mang lại những tác dụng như: co bóp tử cung, giảm sức căng tử cung, ức chế khả năng co bóp của khúc tá tràng.
Cùng tìm hiểu thêm những tác dụng của vị thuốc đông y Ngưu tất mang lại cho sức khỏe như sau:
Chữa sởi có viêm họng
Sử dụng 2 nguyên liệu sau: 10 gram cam thảo và 20 gram thảo dược. Mang 2 nguyên liệu này đem rửa thật sạch sau đó để ráo nước. Cho vào ấm và đun sôi uống thấy nước trà mỗi ngày.
Trị chảy máu dạ con
Chuẩn bị 30 gram thảo dược mang đi rửa sạch để đảm bảo loại bỏ bụi bẩn, để ráo nước và cho vào ấm sắc thuốc nam sắc 2 lần. Đem cả 2 nước nấu ở lần 1 và lần 2 đem trộn lại với nhau để nước thuốc hòa quyện không quá đặc cũng không quá lỏng và chia ra sử dụng 2 lần trong 1 ngày.
Chữa bế kinh, đau bụng kinh
Sử dụng các nguyên liệu sau: 16 gram cây ích mẫu, 12 gram dược liệu, 8 gram tạo giác thích, 8 gram hương phụ, 8 gram uất kim, 8 gram đào nhân, 5g hạt thì là. Đem thang thuốc này sắc uống sau kỳ kinh 1 tuần.
Thang thuốc đem đi sắc 2 lần, rồi trộn đều lại chia thành 3 phần uống trước các bữa ăn vào buổi sáng, trưa, tối. Dùng như vậy liên tục trong 14 ngày các triệu chứng sẽ thuyên giảm.
Điều trị dong kinh
Chuẩn bị các vị thuốc sau: 12 gram ngưu tất, 12 gram bạch truật, hương phụ, trần bì, phục linh, bán hạ mỗi vị 8 gram. Đem tất cả nguyên liệu rửa sạch và cho vào ấm sắc thuốc. Sử dụng từ 2 đến 3 tuần liên tiếp là kết thúc 1 liệu trình.
Trị viêm đa khớp dạng thấp
Dùng bài thuốc bao gồm các nguyên liệu sau: Ngưu tất, tục đoạn, phòng phong, đương quy, tang ký sinh, ý dĩ, bạch thược, xuyên khung, đảng sâm, độc hoạt mỗi vị 12 gram, 10 gram tần giao, 8 gram quế chi, 8 gram xuyên khung, 6 gram cam thảo, 6 gram tế tân.
Đem thang thuốc này sắc uống vào trước mỗi bữa ăn. Sử dụng 2 đến 3 tuần rồi nghỉ 1 tuần và lại tiếp tục đến khi các triệu chứng đau khớp khỏi hẳn. Còn sau khi sử dụng 1 liệu trình mà đã hết đau khớp thì nên ngừng lại ngay.
Chữa chảy máu cam
Sử dụng huyết sư, ngưu tất, tiên hạc thảo theo tỷ lệ 1:1:1. Đem tất cả các vị thuốc này rửa sạch và để ráo nước rồi mang đi nghiền thành bột mịn, trộn chung lại với nhau. Dùng từ 1 đến 3 lần mỗi ngày, mỗi lần 10 gram, liên tục trong vòng 10 ngày.
Trị viêm khớp, đau khớp, đau lưng, mỏi gối
Chuẩn bị thân và lá khô của cây ngưu tất 20 gram cùng với 100 gram gạo lứt. Đem nấu thành cháo và chia ra dùng từ 2 đến 3 lần trong ngày, dùng trong lúc còn nóng sẽ ngon hơn, sử dụng liên tục trong vòng 10 ngày.
Điều trị bại liệt, xơ vữa thành mạch
Theo thầy thuốc Y học cổ truyền Sài Gòn, sử dụng 40 đến 60 gram ngưu tất, rửa sạch để loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn, tạp chất đem đi nấu với nước sôi uống mỗi ngày. Nấu vài trong ngày, uống đến khi các triệu chứng bệnh thuyên giảm rõ rệt.
Chữa đau tụ huyết bụng dưới, đầu ngón chân lạnh buốt
Chuẩn bị địa hoàng và ngưu tất mỗi vị 250 gram, 1 lít rượu trắng cao độ. Đem cả 2 vị thuốc cho vào bình thủy tinh ngâm rượu trong vòng 7 ngày, mỗi ngày sử dụng 2 lần, mỗi lần 20ml.
Chữa tụ máu, ứ máu
Dùng các nguyên liệu sau: 100 gram dược liệu, 50 gram huyết giác, 30 gram sâm đại hành (tỏi đỏ). Đem các nguyên liệu này ngâm cùng với rượu nguyên chất 40 độ, rượu nếp càng tốt.
Sau 30 ngày là có thể sử dụng được. Ngày dùng 2 lần, mỗi lần 10 đến 15ml, dùng liên tục trong 10 ngày trở lên.
Điều trị cholesterol máu cao
Sử dụng 12 gram ngưu tất, mang đi rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn, tạp chất và để ráo nước, thái thành lát mỏng. Tiếp đến cho dược liệu vào ấm và hãm với nước sôi để dùng thay thế cho nước trà hàng ngày.
Chữa cao huyết áp, nhồi máu cơ tim
Chuẩn bị 10 cây thành ngạnh, rễ ngưu tất khô 5 gram. Đem cả 2 nguyên liệu sắc với 3 bát nước đến khi cạn còn 1 bát thì ngưng lại. Gạn thuốc uống trước khi ăn 30 phút. Dùng trong 2 tháng nghỉ 3 ngày và tiếp tục sử dụng nếu bệnh tình chưa hết hẳn.
Kiêng kỵ khi sử dụng cây ngưu tất
Theo Giảng viên Y sĩ Y học cổ truyền khuyến cáo, nếu bạn đang mang thai, thường xuyên bị ra nhiều máu trong thời kỳ hành kinh hoặc bị băng huyết tuyệt đối không nên dùng ngưu tất.
Nam giới bị di tinh, mộng tinh, hoạt tinh dùng ngưu tất có thể khiến bệnh tình thêm trầm trọng.
Kiêng dùng ngưu tất cho các trường hợp bị tiêu chảy do tỳ hư.
Ngưu tất kỵ thịt trâu. Tránh dùng thực phẩm này trong quá trình dùng ngưu tất trị bệnh.