Cập nhật hướng dẫn sử dụng thuốc bởi các Thầy Thuốc
Loading...
Thất diệp nhất chi hoa được biết đến với công dụng thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ điều trị khi bị rắn độc hoặc côn trùng cắn. Ngoài ra, loại cây này còn được người dân sử dụng để chữa các bệnh viêm da, mụn nhọt và viêm tuyến vú. Đặc biệt, công dụng của bảy lá một hoa ngày càng được nghiên cứu sâu rộng và ứng dụng trong điều trị ung thư.
Thất diệp nhất chi hoa là gì?
Theo Dược sĩ CKI Nguyễn Quốc Trung – giảng viên Cao đẳng Dược cho biết, Thất diệp nhất chi hoa, còn gọi là bảy lá một hoa, tảo hưu, độc cước liên, thiết đăng đài, chi hoa đầu, thảo hà xa. Tên khoa học của cây là Paris polyphylla Sm, thuộc họ Hành tỏi (Liliaceae Trilliaceae).
Cây thuộc loại thảo, sống lâu năm, cao từ 30-100cm. Thân rễ dài 10-15cm, có nhiều đốt, khó bẻ. Gốc cây có một số lá thoái hóa thành vảy mỏng bao quanh.
Lá mọc vòng, tập trung ở phần trên thân, thường có từ 5-8 lá. Phiến lá hình trái xoan ngược, rộng 2,5-5cm, dài 7-17cm. Lá có mép nguyên, hai mặt nhẵn, mặt dưới xanh nhạt hoặc tím nhạt. Cuống lá dài 3-6cm.
Hoa mọc đơn độc trên ngọn thân, cao 70-80cm. Cuống hoa dài 15-30cm. Lá đài gồm 5-10 lá, dài 3-7cm, rời nhau, màu xanh giống lá. Cánh hoa dạng sợi, dài bằng hoặc ngắn hơn lá đài, rủ xuống, màu vàng nâu. Nhụy màu tím đỏ, bầu có khoảng 3 ngăn.
Quả mọng, màu tím đen, cao 3cm. Hạt to, màu vàng. Cây ra hoa từ tháng 3-7, kết quả từ tháng 8-12.
Bộ phận sử dụng
Thân rễ, thường gọi là tảo hưu hay thất diệp nhất chi hoa, được sử dụng làm dược liệu.
Nơi sống và thu hái
Cây mọc hoang trong các khu vực khe ẩm, tối, gần suối ở độ cao trên 600m. Ở Việt Nam, cây phân bố nhiều tại Lào Cai (Sa Pa), Ninh Bình (Cúc Phương), Bắc Thái (Đại Từ), Lạng Sơn, Hòa Bình, Hà Bắc. Ngoài ra, cây cũng xuất hiện nhiều ở Trung Quốc với các loài khác nhau.
Thời điểm thu hái tốt nhất là vào mùa thu-đông. Sau khi thu hoạch, thân rễ được rửa sạch và phơi khô. Tảo hưu có thể được dùng để đắp ngoài hoặc sắc uống.
Thành phần hóa học
Trong tảo hưu có chứa glucozit, saponin như paridin và paristaphin. Khi thủy phân paristaphin sẽ tạo ra glucoza và paridin; còn paridin khi phân giải tiếp sẽ tạo ra glucoza và nhựa paridol.
Tác dụng dược lý
Saponin steroid trong thất diệp nhất chi hoa có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày trước các tổn thương do rượu và thuốc indomethacin.
Chiết xuất methanolic từ thân rễ cây được chứng minh có khả năng ức chế mạnh tổn thương dạ dày do ethanol và indomethacin.
Nghiên cứu tác dụng chống di căn của polyphyllin VI trong ung thư vú Polyphyllin VI (PP-VI), một saponin chính trong thất diệp nhất chi hoa, được sử dụng phổ biến trong điều trị ung thư ở Trung Quốc và Ấn Độ. Nghiên cứu cho thấy PP-VI làm suy giảm khả năng sống sót của tế bào ung thư vú và ngăn chặn sự di căn khi sử dụng ở liều nhỏ.
Công dụng theo y học cổ truyền
Cây có vị ngọt, tính bình, hơi cay, không độc. Tác dụng chính:
- Thanh nhiệt, giải độc, tiêu sưng viêm (trong trường hợp rắn độc cắn).
- Điều trị mụn nhọt, viêm tuyến vú, viêm mủ da.
- Hỗ trợ điều trị sốt rét, ho lâu ngày, hen suyễn.
- Chữa yết hầu, bạch hầu, viêm phổi ở trẻ em, quai bị, lòi dom.
Cách dùng
- Dùng dưới dạng thuốc sắc với liều 6-15g/ngày.
- Dùng ngoài bằng cách giã nát và đắp lên vùng sưng, không giới hạn liều lượng.
- Trường hợp rắn cắn, có thể giã nát với giấm rồi đắp lên vết thương.
Giảng viên Trường Cao đẳng Dược Hà Nội cho hay, Thất diệp nhất chi hoa đã được sử dụng từ lâu trong y học cổ truyền và ngày càng được nghiên cứu sâu hơn về công dụng dược liệu. Đặc biệt, cây có hiệu quả trong điều trị vết thương do côn trùng cắn và hỗ trợ điều trị ung thư. Tuy nhiên, do cây phân bố hẹp và có nguy cơ khai thác quá mức, cần có biện pháp bảo tồn và sử dụng hợp lý để duy trì nguồn dược liệu quý giá này.
