Những công dụng chữa bệnh từ cỏ mần trầu trong đông y

Cỏ mần trầu là loài cỏ dại phổ biến, thường mọc ở ven đường, bờ ruộng. Mặc dù ít được chú ý, nó lại là dược liệu quý trong y học cổ truyền và hiện đại, với nhiều công dụng hỗ trợ điều trị bệnh.

• Những vị thuốc và bài thuốc đông y điều trị viêm mũi dị ứng
• Cây Hương Thảo – Thảo dược nhiều lợi ích cho sức khỏe và tinh thần

Bài viết sau bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về giá trị dược lý cũng như các cách dùng hiệu quả từ loài thảo dược này.

Công dụng của cỏ mần trầu

Theo y học cổ truyền, cỏ mần trầu còn được biết đến với các tên gọi như ngưu cân thảo, tiên ngưu cân. Dược liệu này có vị ngọt nhạt, hơi đắng, tính mát, quy vào hai kinh can và đởm. Từ xa xưa, cỏ mần trầu đã được dùng với tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lương huyết chỉ huyết, bình can tức phong và lợi tiểu tiện.

Trên lâm sàng, loại cỏ này thường được ứng dụng để hỗ trợ điều trị các chứng bệnh như: tăng huyết áp do can hỏa vượng, sốt nóng do nhiệt độc, cảm mạo phong nhiệt, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu khó, chảy máu cam, băng huyết, viêm gan và các bệnh lý do virus gây ra. Điều này cho thấy cỏ mần trầu là một dược liệu có phạm vi ứng dụng khá đa dạng.

Nghiên cứu hiện đại cũng đã xác nhận cỏ mần trầu chứa nhiều hoạt chất sinh học như flavonoid, alkaloid, sterol, saponin, glycosid, terpenoid… Các thành phần này đóng vai trò quan trọng trong việc chống oxy hóa, kháng khuẩn, kháng virus và chống viêm. Đặc biệt, chiết xuất ethanol từ cỏ mần trầu có khả năng quét gốc tự do DPPH và NO mạnh mẽ, kháng trực khuẩn mủ xanh (Pseudomonas aeruginosa) và nhiều loại virus gây bệnh.

Ngoài ra, các nghiên cứu trên động vật cho thấy cỏ mần trầu còn có tác dụng bảo vệ gan, hạ huyết áp, phòng ngừa ung thư, giúp nâng cao sức đề kháng cho cơ thể. Với tiềm năng dược lý đã được kiểm chứng, hiện nay cỏ mần trầu đang được nghiên cứu chuyên sâu để ứng dụng trong điều trị viêm gan, tổn thương gan do độc tố, nhiễm trùng và hỗ trợ kiểm soát các bệnh mãn tính.

Một số cách dùng cỏ mần trầu trong điều trị

Cỏ mần trầu không chỉ được biết đến với các công dụng thanh nhiệt, giải độc mà còn có thể ứng dụng trong nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Dưới đây là một số cách dùng cỏ mần trầu hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị các vấn đề sức khỏe phổ biến, từ giải độc gan, hạ huyết áp, đến làm đẹp tóc. Hãy cùng tìm hiểu các bài thuốc đơn giản nhưng hiệu quả từ loại thảo dược đông y này.

Sắc nước cỏ mần trầu – giải độc, mát gan:

• Nguyên liệu: 30–50g cỏ mần trầu tươi
• Cách dùng: Rửa sạch, sắc với 1 lít nước đến khi còn khoảng 700ml, chia 2–3 lần uống trong ngày.
• Loại nước sắc này có tác dụng thanh nhiệt, mát gan, giải độc, hỗ trợ hạ huyết áp và làm giảm các triệu chứng nóng trong, tiểu buốt, tiểu rắt. Đây là cách dùng đơn giản và hiệu quả, thích hợp để sử dụng hằng ngày như một phương pháp dưỡng sinh.

Nước ép cỏ mần trầu – giảm sốt, giải nhiệt:

• Nguyên liệu: 50–100g cỏ mần trầu tươi
• Cách dùng: Xay hoặc giã nhuyễn, vắt lấy nước cốt. Có thể pha thêm một chút mật ong cho dễ uống.
• Bài thuốc này phát huy tác dụng nhanh trong những trường hợp cảm nhẹ, sốt nóng do phong nhiệt. Nước ép cỏ mần trầu là lựa chọn tự nhiên, lành tính, hỗ trợ hạ sốt hiệu quả mà không gây tác dụng phụ.

Kết hợp với rau má và chó đẻ răng cưa – hỗ trợ giải độc gan:

• Nguyên liệu: 30g cỏ mần trầu, 20g chó đẻ răng cưa, 20g rau má (tươi)
• Cách dùng: Rửa sạch, sắc với 1,2–1,5 lít nước đến khi còn 600ml, chia uống nhiều lần trong ngày.
• Rau má và chó đẻ răng cưa đều là những thảo dược có tính mát, giúp giải độc, làm mát gan và lợi tiểu. Khi kết hợp cùng cỏ mần trầu, tác dụng được hiệp đồng, giúp hỗ trợ điều trị viêm gan, men gan cao và các tổn thương gan do độc tố gây ra.

Kết hợp với râu ngô và bông mã đề – tăng hiệu quả lợi tiểu:

• Nguyên liệu: 30g cỏ mần trầu, 20g râu ngô, 20g bông mã đề
• Cách dùng: Sắc chung với 1 lít nước, đun nhỏ lửa đến khi còn khoảng 600ml, dùng uống thay nước.
• Bài thuốc này đặc biệt hiệu quả trong điều trị các chứng tiểu buốt, tiểu rắt, sỏi tiết niệu, bí tiểu do thấp nhiệt. Râu ngô và mã đề là hai vị thuốc dân gian nổi tiếng về công dụng lợi tiểu, khi phối hợp cùng cỏ mần trầu sẽ cho tác dụng mạnh hơn, nhanh hơn.

Gội đầu với cỏ mần trầu – dưỡng tóc, giảm gãy rụng:

• Nguyên liệu: 100g cỏ mần trầu, vài quả bồ kết, nắm vỏ bưởi
• Cách dùng: Đun tất cả với 2 lít nước khoảng 20 phút. Dùng nước ấm gội đầu 2–3 lần mỗi tuần.
• Không chỉ có giá trị trong điều trị bệnh, cỏ mần trầu còn là “bí quyết” chăm sóc tóc hiệu quả. Khi kết hợp với bồ kết và vỏ bưởi, nước gội đầu thu được sẽ giúp tóc chắc khỏe, giảm gãy rụng, kích thích mọc tóc tự nhiên và cho mái tóc suôn mềm, óng mượt.

Cỏ mần trầu – loài cỏ tưởng chừng vô danh – lại ẩn chứa trong mình nhiều giá trị dược liệu quý báu. Với các nghiên cứu hiện đại làm sáng tỏ thêm những công dụng của cỏ mần trầu, loại cây này xứng đáng được nhìn nhận như một dược liệu tiềm năng trong chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ điều trị bệnh. Bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y Sài Gòn lưu ý việc sử dụng cỏ mần trầu đúng cách không chỉ giúp phòng bệnh, chữa bệnh mà còn góp phần nâng cao chất lượng sống theo hướng tự nhiên, an toàn và bền vững.