Kháng sinh nào được lựa chọn trong điều trị viêm mũi họng

Điều trị viêm mũi họng và viêm xoang cần sử dụng đến kháng sinh cũng như một số loại thuốc khác. Vậy kháng sinh nào được lựa chọn trong điều trị viêm mũi họng?

Kháng sinh nào được lựa chọn trong điều trị viêm mũi họng

Bảng xếp hạng độ mạnh của các nhóm kháng sinh

Bảng xếp hạng độ mạnh của các nhóm kháng sinh dựa trên phổ kháng khuẩn (phạm vi diệt vi khuẩn) và hiệu quả điều trị thường được phân loại như sau:

1. Beta-lactams (Penicillins, Cephalosporins, Carbapenems)

• Penicillins: Phổ rộng, nhưng hiệu quả khác nhau tùy theo thế hệ. Ví dụ, penicillin tự nhiên hiệu quả với các vi khuẩn gram dương như Streptococcus, nhưng kém hơn với gram âm. Các penicillin bán tổng hợp (amoxicillin, ampicillin) có khả năng chống lại một số vi khuẩn gram âm.
• Cephalosporins: Từ thế hệ thứ nhất đến thứ tư, phổ kháng khuẩn mở rộng từ gram dương sang gram âm. Các thế hệ sau có hiệu quả mạnh hơn trong việc điều trị nhiễm khuẩn gram âm.
• Carbapenems: Đây là nhóm kháng sinh có phổ rộng nhất trong nhóm beta-lactam, mạnh với cả vi khuẩn gram dương và gram âm, bao gồm các vi khuẩn đề kháng với cephalosporins.

2. Quinolones (Fluoroquinolones)

• Phổ rộng: Quinolones (ciprofloxacin, levofloxacin) rất mạnh đối với vi khuẩn gram âm như E. coli và Pseudomonas, đồng thời có khả năng diệt một số vi khuẩn gram dương và vi khuẩn không điển hình như Mycoplasma và Chlamydia. Độ mạnh của chúng nằm ở khả năng thâm nhập vào nhiều mô và dịch cơ thể.

3. Aminoglycosides

• Rất mạnh với vi khuẩn gram âm: Nhóm này (gentamicin, amikacin) có hiệu quả mạnh mẽ với các vi khuẩn gram âm hiếu khí như E. coli, Klebsiella, và Pseudomonas. Tuy nhiên, chúng không hiệu quả đối với vi khuẩn kỵ khí và gram dương, ngoại trừ khi dùng kết hợp với các kháng sinh khác.

4. Macrolides

• Phổ rộng nhưng yếu hơn so với quinolones và beta-lactams: Macrolides (erythromycin, azithromycin) hiệu quả với vi khuẩn gram dương và vi khuẩn không điển hình như Legionella, Mycoplasma, và Chlamydia. Chúng yếu hơn đối với vi khuẩn gram âm.

5. Tetracyclines

• Phổ trung bình: Tetracyclines (doxycycline, tetracycline) có phổ hoạt động đối với cả vi khuẩn gram dương và gram âm, nhưng không mạnh như các nhóm khác. Tetracyclines có ưu thế trong điều trị các vi khuẩn không điển hình như Rickettsia, Chlamydia, và Borrelia (gây bệnh Lyme).

6. Glycopeptides (Vancomycin)

• Rất mạnh với vi khuẩn gram dương: Vancomycin đặc biệt hiệu quả với các vi khuẩn gram dương, đặc biệt là Staphylococcus aureus kháng methicillin (MRSA) và Enterococcus. Tuy nhiên, nó không hiệu quả với vi khuẩn gram âm.

7. Sulfonamides

• Phổ trung bình: Sulfonamides (trimethoprim/sulfamethoxazole) có tác dụng tốt đối với vi khuẩn gram dương và một số vi khuẩn gram âm, nhưng không mạnh như nhóm kháng sinh khác. Chúng thường được dùng trong điều trị nhiễm khuẩn tiểu và nhiễm trùng da.

8. Oxazolidinones (Linezolid)

• Rất mạnh với vi khuẩn gram dương: Linezolid hiệu quả với các vi khuẩn gram dương đề kháng, bao gồm MRSA và VRE (Enterococcus kháng vancomycin). Tuy nhiên, không có hiệu quả đối với vi khuẩn gram âm.

9. Polymyxins (Colistin)

• Mạnh với vi khuẩn gram âm đa kháng: Polymyxins được sử dụng cho các vi khuẩn gram âm đề kháng nhiều thuốc như Pseudomonas, Acinetobacter, và Klebsiella. Tuy nhiên, nhóm này có độc tính cao, đặc biệt với thận.

10. Lipopeptides (Daptomycin)

• Rất mạnh với vi khuẩn gram dương: Daptomycin có phổ hoạt động chủ yếu với vi khuẩn gram dương, bao gồm MRSA và các vi khuẩn kháng vancomycin.

Độ mạnh của kháng sinh không chỉ phụ thuộc vào phổ kháng khuẩn, mà còn tùy thuộc vào cơ chế hoạt động, tính đề kháng của vi khuẩn và tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur đào tạo Dược sĩ Cao đẳng Dược 

Vậy viêm xoang mũi họng nên dùng nhóm nào ?

Dược sĩ Cao đẳng Dược các trường Cao đẳng Dược Hà Nội chia sẻ: Đối với viêm xoang và viêm mũi họng do vi khuẩn, việc chọn nhóm kháng sinh sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, phổ kháng khuẩn và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các nhóm kháng sinh thường được sử dụng bao gồm:

1. Beta-lactams (Penicillins)

• Amoxicillin hoặc amoxicillin/clavulanate (Augmentin): Đây là nhóm kháng sinh hàng đầu được chỉ định cho viêm xoang và viêm mũi họng, đặc biệt khi nghi ngờ nhiễm trùng do vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, và Moraxella catarrhalis. Augmentin là sự lựa chọn tốt hơn khi vi khuẩn có khả năng đề kháng với amoxicillin.

2. Macrolides

• Azithromycin hoặc clarithromycin: Đây là lựa chọn thay thế cho những bệnh nhân dị ứng với thuốc tây y penicillin. Macrolides có hiệu quả với các vi khuẩn gây viêm xoang và viêm mũi họng như Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae, và Legionella.

3. Cephalosporins

• Cefuroxime, cefdinir, cefpodoxime: Các cephalosporin thế hệ thứ hai và thứ ba cũng là lựa chọn hiệu quả trong điều trị viêm xoang, đặc biệt khi cần thay thế cho penicillin. Nhóm này hoạt động tốt đối với cả vi khuẩn gram dương và gram âm.

4. Fluoroquinolones

• Levofloxacin hoặc moxifloxacin: Nhóm fluoroquinolones được sử dụng trong các trường hợp viêm xoang nặng hoặc khi vi khuẩn đã kháng với các nhóm kháng sinh khác. Fluoroquinolones có phổ rộng và rất hiệu quả với nhiều loại vi khuẩn gây viêm xoang, nhưng thường không phải là lựa chọn đầu tay do nguy cơ tác dụng phụ.

5. Tetracyclines

• Doxycycline: Đây là một lựa chọn khác cho bệnh nhân dị ứng với penicillin, đặc biệt trong trường hợp nhiễm vi khuẩn không điển hình hoặc kháng thuốc. Doxycycline có khả năng chống lại một số vi khuẩn gây viêm xoang và viêm mũi họng.

Kháng sinh không nên dùng

• Aminoglycosides và glycopeptides (vancomycin): Nhóm này không hiệu quả trong điều trị viêm xoang hay viêm mũi họng do chủ yếu nhắm vào vi khuẩn gram âm hoặc gram dương khó điều trị, không phù hợp cho nhiễm khuẩn xoang thông thường.

Tuy nhiên dược sĩ Cao đẳng Dược TP.HCM cho biết, trong nhiều trường hợp viêm xoang và viêm mũi họng do virus, kháng sinh không cần thiết. Việc sử dụng kháng sinh chỉ được khuyến cáo khi xác định nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc các triệu chứng nặng kéo dài.

Nguồn:  thaythuoc.edu.vn