Thầy thuốc đông y chia sẻ bài thuốc từ cây xà sàng

Xà sàng hay còn được gọi với cái tên khác là cây giần sàng. Đây là một loại thảo dược, một vị thuốc đông y được áp dụng vào nhiều bài thuốc chữa bệnh vô cùng hiệu nghiệm.

• Các bài thuốc đông y trị bệnh từ cây ngọc trúc
• Vị thuốc đông y Khiếm thực giúp bổ thận, chữa di tinh, tiêu chảy hiệu quả

Để giúp các bạn đọc hiểu rõ hơn về công dụng của cây xà sàng, bài viết sẽ chia sẻ sơ lược về thông tin cũng như những công dụng tuyệt vời của loại cây này trong đông y.

Xà sàng và một vài thông tin cần biết

Xà sàng có tên khoa học là Cnidium monnieri (L.) Cuss. (Selinum momnnieri L.); thuộc họ Hoa tán Umbelliferae. Xà sàng là một loại cỏ cao từ 0,4m -1 m. Thân có vạch dọc. Lá hai lần xẻ lông chim, chiều rộng của thùy 1mm -1,5 mm. Cuống lá dài 4cm -8 cm. Có bẹ lá ngắn. Hoa mọc thành tán kép, tổng bao có ít lá bắc hẹp, cuống hoa dài 7cm -12cm, dài hơn lá. Quả dài 2mm -5mm, có dìa mỏng. Theo Đông y, Xà sàng có vị đắng, tính bình hơi có độc có tác dụng cương dương, ích thận tử phong táo thấp. Dân gian thường dùng Xà sàng để chữa các bệnh: Chữa liệt dương, phụ nữ lạnh tử cung, bộ phận sinh dục ẩm ngứa, khí hư, không có con, xích bạch đới.

Theo thầy thuốc Y học cổ truyền Sài Gòn cho biết trong cây Xà sàng có chứa một số thành phần hóa học như: Chất dầu màu đen xanh có thành phần chủ yếu là 92,66 % axit béo không no, 4,56 % axit béo no và 0,38 % chất không xà phòng hoá được, 3,27 % glyxerin.; Chất ostola tinh thể không màu có công thức C15H16O3′ đôk chảy 8205-8305; Tính dầu: Với tỷ lệ 1,3 % có mùi hắc đặn biệt. Thành phần chủ yếu của tinh dầu là chất L.pinen, camphen và bocnylisovalerianat.

Ứng dụng cây xà sàng vào một vài bài thuốc chữa bệnh

Trị tai ướt, ngứa: Xà sàng tử 4 g, hoàng liên (hoặc hoàng đằng) 4g, khinh phấn (calômel) 1 g; tán nhỏ, trộn đều, thổi vào tai. Lòi dom: Xà sàng tử 40 g, cam thảo 40 g, tán nhỏ trộn đều. Ngày uống 9 g chia làm 3 lần uống (mỗi lần 3 g). Đồng thời nấu nước xà sàng tử xông và rửa chỗ đau.

Trị chàm ở trẻ nhỏ: Dùng xà sàng tử tán thành bột mịn, trộn đều với vaseline thành một thứ cao mềm; bôi lên những chỗ da bị bệnh. Dùng cho trường hợp vết chàm bị viêm loét, chảy mủ.

Trị tóc rụng từng mảng (ban thốc): Dùng xà sàng tử 500 g, bách bộ 250g, hoàng bá 100 g, thanh phàn 20 g, cồn 70% 3000ml -4000 ml; ngâm trong 10-20 ngày, lọc bỏ bã; mỗi lần dùng 100 ml, trộn với 20ml dầu vừng bôi vào chỗ tóc rụng.

Trị trĩ ngoại: Xà sàng tử 40 g, cam thảo 40g; tán nhỏ, trộn đều; ngày uống 9 g, chia ra làm 3 lần uống, mỗi lần 3 g. Đồng thời nấu nước xà sàng tử xông và rửa chỗ đau.

Trị chàm, viêm da: Dùng độc vị xà sàng tử 60 g, hoặc dùng xà sàng tử, kinh giới, phòng phong, đảng sâm – mỗi thứ 15g; sắc lấy nước, tẩm bông đắp lên vùng da bị chàm hoặc viêm nhiễm. 

Trị bộ phận sinh dục lở ngứa: – Dùng giần sàng, lá sen, bèo ván – mỗi thứ 1 nắm; nấu nước xông và rửa (Nam dược thần hiệu). – Hoặc dùng xà sàng tử 30g, bạch phàn 6g; sắc nước rửa (Tần Hồ tập giản phương).

Trị bạch đới khí hư: Xà sàng tử, phèn chua – 2 vị bằng nhau; tán nhỏ; nấu hồ trộn vào làm thành viên bằng quả táo, bọc lụa hay gạc cho vào âm hộ, thấy nóng bỏ ra. Có thể sắc để thụt rửa.

Trị viêm âm đạo do trùng roi: Dùng xà sàng tử 30 g, hoàng bá 9 g; tất cả tán thành bột mịn, trộn với glycerogelatin làm thành thuốc đĩnh 2 g (mỗi thỏi nặng 2 g); mỗi ngày đặt 1 thỏi vào âm đạo.

Trị phụ nữ tử cung lạnh không thụ thai được: Xà sàng tử 12 g, ba kích 12 g, ngũ vị tử 8 g, phá cố chỉ 8 g, nhục quế 8g; tất cả tán thành bột mịn, có thể làm thành viên; mỗi ngày uống 24 g với nước sắc dây tơ hồng sao 30g làm thang.

Trị ngọc hành sưng đau: Dùng hạt xà sàng tán thành bột mịn, hòa với lòng trắng trứng gà đắp vào, khô lại đắp thứ mới. Chủ trị ngọc hành sưng to như dùi trống.

Trị nam giới dương nuy (liệt dương): Dùng xà sàng tử, ngũ vị tử, thỏ ty tử – 3 thứ liều lượng bằng nhau; nghiền mịn, hoàn với mật thành viên bằng hạt ngô đồng; ngày uống 3 lần, mỗi lần dùng 5 g.

Giảng viên Trung cấp Y học cổ truyền lưu ý bài viết chỉ có giá trị tham khảo, tuyệt đối các bạn không được tự ý áp dụng nếu không có sự chỉ định của Bác sĩ.