Sự nguy hiểm của viêm phúc mạc và phương pháp điều trị

Viêm phúc mạc là một tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng của màng bụng. Bệnh có nguy cơ gây các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Việc chẩn đoán sớm và can thiệp y tế khẩn cấp là rất quan trọng.

Vai trò chủ chốt của phúc mạc:

Phúc mạc làlớp màng thanh mạc lớn nhất trong cơ thể. Với cấu trúc hai lá (phúc mạc thành và phúc mạc tạng) và khoang giữa chứa dịch thanh mạc, phúc mạc đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng như:

– Bảo vệ cơ học: Tạo lớp chắn bảo vệ, ổn định vị trí các tạng và giảm thiểu tổn thương.

– Hỗ trợ vận động ruột: Dịch thanh mạc giúp giảm ma sát, tạo điều kiện cho nhu động ruột.

– Miễn dịch: Mạc nối lớn có khả năng phản ứng miễn dịch, cô lập ổ nhiễm trùng.

– Lưu trữ năng lượng: Lớp mỡ trong phúc mạc cung cấp năng lượng và cách nhiệt.

Vậy, viêm phúc mạc là gì?

Viêm phúc mạc là tình trạng nhiễm trùng và viêm của lớp màng phúc mạc, viêm phúc mạc được phân loại dựa trên nguyên nhân:

– Viêm phúc mạc nguyên phát (tự phát): Nhiễm trùng xảy ra trực tiếp ở phúc mạc, thường do vi khuẩn lan đến qua đường máu hoặc bạch huyết.

– Viêm phúc mạc thứ phát: Xảy ra do biến chứng của các bệnh lý khác trong ổ bụng. Các nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• • Thủng tạng rỗng (ví dụ: thủng dạ dày, thủng ruột thừa).
  • Viêm nhiễm các tạng (ví dụ: viêm ruột thừa vỡ, viêm túi mật hoại tử).
  • Rò rỉ sau phẫu thuật ổ bụng.
  • Chấn thương bụng gây tổn thương tạng rỗng.

– Các dạng viêm phúc mạc khác có thể là:

• • Viêm phúc mạc hóa học (do dịch tiêu hóa, máu, hoặc các chất hóa học khác tràn vào ổ bụng).
  • Viêm phúc mạc liên quan đến thẩm phân phúc mạc (ở bệnh nhân suy thận).
  • Viêm phúc mạc do suy giảm miễn dịch.

Nhận diện sớm qua triệu chứng:

Các triệu chứng của viêm phúc mạc có thể tiến triển nhanh chóng và bao gồm:

– Đau bụng dữ dội: Thường là triệu chứng nổi bật nhất. Tính chất đau có thể khác nhau tùy theo nguyên nhân (ví dụ: đau đột ngột, dữ dội trong thủng tạng; đau âm ỉ tăng dần trong viêm ruột thừa vỡ). Vị trí đau có thể lan tỏa hoặc khu trú.

– Sốt: Thường sốt cao.

– Khó chịu và căng trướng bụng.

– Buồn nôn và nôn.

– Các dấu hiệu như mệt mỏi, mạch nhanh, hạ huyết áp, da xanh tái, vã mồ hôi, chân tay lạnh.

– Đại tiện khác thường: Tiêu chảy hoặc bí trung đại tiện.

– Khát nước và thiểu niệu.

– Ở bệnh nhân lọc màng bụng: Dịch lọc đục, có máu, mùi hôi hoặc có các hạt fibrin.

Nguy cơ tiềm ẩn nếu không điều trị

Theo các chuyên gia tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn viêm phúc mạc cần được điều trị kịp thời bởi nếu không sẽ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng:

– Mất nước và rối loạn điện giải.

– Áp xe trong ổ bụng.

– Dính ruột và tắc ruột.

– Nhiễm trùng huyết (sepsis).

– Sốc nhiễm trùng.

– Suy đa tạng.

– Hôn mê.

– Tử vong.

Chẩn đoán xác định

Để chẩn đoán viêm phúc mạc, các chuyên gia y tế sử dụng nhiều phương pháp:

– Khai thác bệnh sử và triệu chứng lâm sàng: Hỏi về tiền sử bệnh, thời điểm khởi phát và diễn tiến của các triệu chứng.

– Thăm khám thực thể: Tìm kiếm các dấu hiệu như bụng co cứng (phản ứng thành bụng), đau khi ấn vào bụng (đau khu trú hoặc lan tỏa), dấu hiệu Blumberg (đau khi thả tay đột ngột).

– Xét nghiệm cận lâm sàng:

– Xét nghiệm máu: Đánh giá số lượng bạch cầu (thường tăng cao), các chỉ số viêm.

– Cấy máu: Tìm kiếm vi khuẩn trong máu.

– Chẩn đoán hình ảnh:

• • • X-quang bụng không chuẩn bị: Có thể thấy khí tự do trong ổ bụng (trong trường hợp thủng tạng).
    • Siêu âm bụng: Phát hiện dịch tự do, ổ áp xe, hoặc các bất thường ở các tạng.
    • Chụp CT bụng: Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về các cơ quan trong ổ bụng và các ổ nhiễm trùng.

– Phân tích dịch ổ bụng (nếu có): Chọc hút dịch ổ bụng để xét nghiệm tế bào, vi khuẩn, protein,…

Phương pháp điều trị:

Điều trị viêm phúc mạc tập trung vào kiểm soát nhiễm trùng và giải quyết nguyên nhân gây bệnh:

– Kháng sinh: Sử dụng kháng sinh phổ rộng đường tĩnh mạch ngay lập tức để chống lại nhiễm trùng. Sau khi xác định được loại vi khuẩn, kháng sinh có thể được điều chỉnh.

– Phẫu thuật: Thường là cần thiết trong viêm phúc mạc thứ phát để giải quyết nguyên nhân gốc rễ như vá lỗ thủng, cắt bỏ tạng viêm (ví dụ: ruột thừa), dẫn lưu ổ áp xe.

– Điều trị hỗ trợ:

• • Truyền dịch và điện giải để bù nước và cân bằng điện giải.
  • Giảm đau.
  • Hỗ trợ hô hấp (oxy).
  • Truyền máu (nếu cần).
  • Theo dõi sát các chỉ số sinh tồn.

Viêm phúc mạc là một bệnh lý nguy hiểm đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp. Bác sĩ giảng viên Cao đẳng Y đa khoa lưu ý nên nhận biết sớm các triệu chứng và tìm kiếm sự trợ giúp y tế kịp thời để đảm bảo an toàn cho người mắc bệnh.